Wat is Polyneuropathie?
Polyneuropathie is een aandoening waarbij meerdere perifere zenuwen in het lichaam zijn aangetast. Dit kan leiden tot een breed scala aan klachten, waaronder gevoelloosheid, tintelingen, spierzwakte, en pijn. De perifere zenuwen zijn verantwoordelijk voor het doorgeven van signalen van en naar de hersenen en het ruggenmerg naar de rest van het lichaam. Bij polyneuropathie is deze communicatie verstoord, wat zowel motorische als sensorische functies kan beïnvloeden.
Oorzaken van deze Zenuwaandoening
Polyneuropathie kan door een breed scala aan onderliggende aandoeningen worden veroorzaakt, waarbij de meest voorkomende zijn:
Diabetes Type 2
Diabetes is een van de belangrijkste oorzaken van deze zenuwaandoening. Hoge bloedsuikerspiegels kunnen de zenuwen beschadigen, vooral in de extremiteiten zoals de handen en voeten. Dit staat bekend als diabetische polyneuropathie.
Alcoholmisbruik
Chronisch alcoholgebruik kan leiden tot een tekort aan voedingsstoffen, zoals vitamine B1, wat essentieel is voor een goede zenuwfunctie. Dit tekort kan zenuwbeschadiging veroorzaken en leidt tot alcoholgerelateerde polyneuropathie.
Auto-immuunziekten
Auto-immuunziekten zoals multiple sclerose (MS) en Guillain-Barré-syndroom kunnen polyneuropathie veroorzaken door de zenuwen aan te vallen, wat leidt tot ontstekingen en schade. Bij MS worden de myeline-scheden van de zenuwen beschadigd, wat de zenuwimpulsen verstoort.
Erfelijke aandoeningen
Bepaalde erfelijke aandoeningen, zoals de ziekte van Charcot-Marie-Tooth, kunnen polyneuropathie veroorzaken. Dit type polyneuropathie is vaak progressief en kan leiden tot spierzwakte en verlies van gevoel in de ledematen.
Toxische stoffen en medicijnen
Blootstelling aan toxische stoffen zoals zware metalen of het gebruik van bepaalde chemotherapieën kan zenuwbeschadiging veroorzaken. Dit is bekend als toxische polyneuropathie.
Infecties en Ziekten
Infecties zoals HIV, Lyme of hepatitis C kunnen ook neuropathie veroorzaken, waarbij de zenuwen worden aangetast als gevolg van de infectie of de immuunreactie van het lichaam daarop.
Polyneuropathie zonder Duidelijke Oorzaak (Idiopathische Polyneuropathie)
In sommige gevallen kan er geen duidelijke oorzaak worden vastgesteld voor polyneuropathie. Dit wordt idiopathische polyneuropathie genoemd en komt vaak voor bij oudere volwassenen. Hoewel de oorzaak onbekend is, is de behandeling gericht op het beheersen van de symptomen.
Symptomen van Polyneuropathie
De symptomen van polyneuropathie variëren afhankelijk van welke zenuwen zijn aangetast. Ze kunnen zowel sensorische als motorische functies beïnvloeden, en in sommige gevallen ook autonome functies. Veelvoorkomende symptomen zijn:
Gevoelloosheid en Tintelingen
Gevoelloosheid of een prikkelend gevoel in de handen, voeten of benen is vaak een van de eerste symptomen van deze zenuwaandoening.
Pijn
Veel patiënten ervaren scherpe, stekende of brandende pijn, vooral in de ledematen.
Spierzwakte
Polyneuropathie kan leiden tot spierzwakte, waardoor dagelijkse activiteiten zoals lopen of het vasthouden van voorwerpen moeilijker worden.
Evenwichtsproblemen
Doordat de sensorische zenuwen die verantwoordelijk zijn voor proprioceptie (bewustzijn van lichaamshouding en beweging) worden aangetast, kunnen patiënten moeite hebben met hun evenwicht.
Verminderde reflexen
In gevorderde stadia van polyneuropathie kunnen de peesreflexen, zoals de kniereflex, afnemen of verdwijnen.
Autonome Symptomen
Wanneer autonome zenuwen worden aangetast, kunnen er problemen ontstaan zoals onregelmatige bloeddruk, spijsverteringsproblemen en abnormaal zweten.
Diagnose van Polyneuropathie
De diagnose begint meestal met een grondig medisch onderzoek, waarbij de symptomen worden besproken. Aanvullend onderzoek kan nodig zijn om de oorzaak vast te stellen of andere aandoeningen uit te sluiten:
- Bloedonderzoek: Dit kan helpen om onderliggende aandoeningen zoals diabetes, vitaminetekorten of infecties op te sporen.
- Elektromyografie (EMG): Hiermee wordt de elektrische activiteit van de spieren gemeten om te controleren op zenuwschade.
- Zenuwgeleidingsonderzoek: Dit test de snelheid waarmee zenuwen elektrische signalen doorgeven, wat kan helpen om de ernst van de neuropathie vast te stellen.
- Beeldvorming: In sommige gevallen kan beeldvorming zoals MRI worden gebruikt om andere oorzaken van de symptomen, zoals tumoren of hernia’s, uit te sluiten.
Behandeling van Polyneuropathie
De behandeling van polyneuropathie is afhankelijk van de onderliggende oorzaak en richt zich op het verlichten van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven. Mogelijke behandelingen zijn:
Behandeling van de Oorzaak
Indien polyneuropathie wordt veroorzaakt door een aandoening zoals diabetes of een vitaminetekort, is het belangrijk om deze aandoening eerst te behandelen. Dit kan helpen om verdere zenuwbeschadiging te voorkomen.
Pijnbeheersing
Omdat polyneuropathie vaak gepaard gaat met zenuwpijn, kunnen medicijnen zoals pijnstillers, antidepressiva of anti-epileptica worden voorgeschreven om de pijn te verminderen.
Fysiotherapie
Fysiotherapie kan helpen om de mobiliteit te verbeteren, spierkracht te behouden en evenwichtsproblemen aan te pakken. Specifieke oefeningen kunnen de coördinatie en balans helpen verbeteren.
Ergotherapie
Ergotherapie richt zich op het verbeteren van het dagelijks functioneren van patiënten met polyneuropathie door hulpmiddelen aan te bieden en aanpassingen in de omgeving te adviseren.
Vitamine Supplementen
Bij polyneuropathie door een tekort aan vitamine B1 of B12 kunnen supplementen helpen om de zenuwbeschadiging te herstellen.
Polyneuropathie en Fysiotherapie
Fysiotherapie speelt een belangrijke rol bij het verbeteren van de levenskwaliteit van patiënten met polyneuropathie. Aangezien deze aandoening de spieren, zenuwen en mobiliteit beïnvloedt, richt fysiotherapie zich op het behouden en verbeteren van de spierkracht, coördinatie, en evenwicht. Hier zijn enkele manieren waarop fysiotherapie kan helpen:
Verbetering van de Spierkracht
Polyneuropathie kan leiden tot spierzwakte, vooral in de armen en benen. Fysiotherapeuten werken met gerichte oefeningen om de spieren te versterken, zodat dagelijkse activiteiten zoals lopen, opstaan en het uitvoeren van handelingen minder belastend worden.
Oefeningen voor Balans en Coördinatie
Veel patiënten met deze zenuwaandoening ervaren evenwichtsproblemen en een verhoogd risico op vallen. Fysiotherapie kan oefeningen bieden die gericht zijn op het verbeteren van balans en coördinatie, wat het risico op letsel vermindert.
Mobiliteit en Flexibiliteit
Fysiotherapeuten helpen bij het verbeteren van de mobiliteit en flexibiliteit van de gewrichten en spieren. Dit zorgt ervoor dat patiënten hun bewegingsvrijheid behouden, ondanks de beperkingen die de zenuwbeschadiging veroorzaakt.
Pijnverlichting
Bepaalde technieken, zoals massage en manuele therapie, kunnen helpen om de spierspanning te verminderen en de pijn die vaak gepaard gaat te verlichten. Ook oefenprogramma’s kunnen bijdragen aan een betere doorbloeding en minder pijn.
Valpreventie
Fysiotherapie helpt niet alleen bij het verbeteren van de balans, maar biedt ook praktische adviezen over valpreventie. Dit kan inhouden dat patiënten leren hoe ze veilig kunnen bewegen in hun dagelijkse omgeving en welke aanpassingen er in huis kunnen worden gemaakt om vallen te voorkomen.
Advies voor Hulpmiddelen
Voor sommige patiënten kan het gebruik van hulpmiddelen zoals een rollator of brace nuttig zijn om hun mobiliteit te vergroten en hun veiligheid te waarborgen. Fysiotherapeuten kunnen adviseren welk hulpmiddel het meest geschikt is en leren hoe dit effectief te gebruiken.
Een aantal tips:
Het dagelijks leven van patiënten kan sterk worden beïnvloed, maar er zijn verschillende manieren om de impact ervan te verminderen. Hier zijn enkele praktische tips:
- Beweeg Regelmatig
Lichte beweging zoals wandelen of zwemmen helpt om de spierkracht en flexibiliteit te behouden. Overleg met een fysiotherapeut over veilige oefeningen. - Draag Ondersteunend Schoeisel
Comfortabele schoenen met zachte binnenzolen kunnen de voeten beschermen en de belasting verminderen. - Beheer je Gewicht
Een gezond gewicht verlicht de druk op de zenuwen en kan helpen bij het beheersen van symptomen. - Maak je Woning Veilig
Verwijder losse tapijten en installeer handgrepen in badkamers om vallen te voorkomen.
- Controleer je Bloedsuikerspiegel
Bij diabetische polyneuropathie helpt het stabiliseren van de bloedsuikerspiegel om zenuwbeschadiging te verminderen. - Zorg voor je Voeten
Controleer regelmatig op wondjes en verzorg je voeten om infecties te voorkomen. - Eet een Gebalanceerd Dieet
Zorg voor voldoende vitamines, zoals B1, B6 en B12, om de zenuwgezondheid te ondersteunen. - Gebruik Hulpmiddelen
Hulpmiddelen zoals een rollator kunnen de mobiliteit en veiligheid verbeteren. - Blijf Positief en Zoek Steun
Zoek emotionele steun en gebruik ontspanningstechnieken om positief te blijven.