Wat is Osteoporose?
Osteoporose, ook wel botontkalking genoemd, is een aandoening waarbij de botmassa afneemt, wat leidt tot broze botten die gemakkelijk kunnen breken. Dit proces gaat vaak ongemerkt door totdat een fractuur optreedt, vaak als gevolg van een val of zelfs door een kleine impact. Naarmate mensen ouder worden, neemt het risico op osteoporose toe, vooral bij vrouwen na de menopauze, maar het kan ook bij mannen voorkomen.
Belangrijke risicofactoren zijn:
- Veroudering
- Hormoonveranderingen (zoals menopauze)
- Lage calcium- en vitamine D-inname
- Gebrek aan beweging
- Erfelijkheid
Hoewel osteoporose niet volledig kan worden genezen, zijn er verschillende behandelingen, waaronder fysiotherapie, die de botdichtheid kunnen verbeteren en het risico op vallen kunnen verminderen.
Symptomen van botontkalking
Osteoporose staat bekend als de “stille ziekte,” omdat de symptomen vaak niet opgemerkt worden totdat een botbreuk optreedt. Toch zijn er enkele tekenen die op botontkalking kunnen wijzen:
- Botbreuken bij lichte verwondingen: Het breken van een bot na een val of zelfs een kleine impact is vaak het eerste duidelijke teken van osteoporose.
- Rugpijn: Dit kan worden veroorzaakt door wervelbreuken of samengedrukte wervels in de ruggengraat.
- Verlies van lengte: Na verloop van tijd kan osteoporose leiden tot een ingezakte ruggengraat, waardoor iemand korter wordt.
- Een gebogen houding (kyfose): In ernstige gevallen kunnen verzwakte wervels ervoor zorgen dat de ruggengraat naar voren buigt, wat leidt tot een “bochel” of een voorovergebogen houding.
Onderzoek en Diagnostiek bij Osteoporose
Botontkalking kan worden vastgesteld door middel van verschillende onderzoeken:
- DEXA-scan (Dual-Energy X-ray Absorptiometry): Dit is de meest gebruikte methode om de botdichtheid te meten. Het meet de botmineraaldichtheid (BMD) en geeft een score die bepaalt of iemand botontkalking heeft.
- Röntgenfoto’s: Soms worden röntgenfoto’s gebruikt om botbreuken of veranderingen in de wervelkolom op te sporen, maar dit is meestal pas zichtbaar in een later stadium van botontkalking.
- Bloedonderzoek: Bloedtesten kunnen helpen bij het uitsluiten van andere oorzaken van botverlies, zoals calcium- of vitamine D-tekorten of hormonale afwijkingen.
- Botmarkers: Deze markers in bloed of urine kunnen soms gebruikt worden om de snelheid van botverlies te meten.
Het is belangrijk om osteoporose in een vroeg stadium te diagnosticeren, zodat behandelingen kunnen worden ingezet om verdere botverlies te voorkomen.
Hoe Helpt Fysiotherapie bij Osteoporose?
Fysiotherapie speelt een essentiële rol in het verbeteren van de botgezondheid en het verminderen van het valrisico bij patiënten met botontkalking. Een fysiotherapeut kan een persoonlijk oefenprogramma samenstellen dat zich richt op het versterken van de botten en spieren, het verbeteren van de balans en het ondersteunen van de mobiliteit.
Hier zijn enkele belangrijke manieren waarop fysiotherapie helpt bij osteoporose:
- Krachttraining: Het versterken van de spieren, met name in de benen, heupen en rug, kan helpen om de druk op de botten te verminderen en de botdichtheid te verbeteren.
- Balansoefeningen: Aangezien vallen een groot risico is bij osteoporose, is het cruciaal om de balans te trainen. Door balansoefeningen kunnen patiënten hun stabiliteit vergroten, waardoor de kans op vallen en botbreuken afneemt.
- Gewichtdragende oefeningen: Oefeningen waarbij het lichaam zijn eigen gewicht moet dragen, zoals wandelen, staan, en lichte krachttraining, stimuleren de botten en bevorderen de botsterkte.
- Mobiliteitsoefeningen: Deze oefeningen verbeteren de flexibiliteit en bewegingsvrijheid, wat helpt om de kans op ongelukken en vallen te verkleinen.
Leefstijltips bij botontkalking
Naast fysiotherapie zijn er enkele belangrijke leefstijlaanpassingen die bijdragen aan een betere botgezondheid en het verminderen van het valrisico:
- Voeding: Zorg voor voldoende calcium en vitamine D inname via de voeding of supplementen.
- Regelmatig bewegen: Probeer elke dag minimaal 30 minuten aan gewichtdragende oefeningen te doen, zoals wandelen, traplopen, fietsen of medische fitness.
- Valpreventie: Maak je huis veiliger door tapijten vast te leggen, goede verlichting te gebruiken en losse voorwerpen van de vloer te verwijderen.
- Stoppen met roken: Roken heeft een negatief effect op de botdichtheid.
- Alcoholbeperking: Overmatig alcoholgebruik kan de botgezondheid verslechteren.
- Stressmanagement: Stress kan ontstekingen verergeren, dus technieken zoals meditatie, yoga en ademhalingsoefeningen kunnen helpen bij ontspanning.
Medicatie voor Osteoporose
Naast fysiotherapie en leefstijlaanpassingen speelt medicatie een belangrijke rol bij het vertragen van botverlies en het verbeteren van botdichtheid. Veelvoorkomende medicijnen zijn:
- Bisfosfonaten: Vertragen botverlies en verbeteren botdichtheid (bijv. alendroninezuur, risedroninezuur).
- Calcium en Vitamine D-supplementen: Essentieel voor botgezondheid, vaak voorgeschreven als aanvulling.
- Hormonale therapieën (HRT): Bij vrouwen na de menopauze ter voorkoming van botverlies door oestrogeentekort.
- Denosumab: Injecteerbaar middel dat botafbraak remt, vooral bij hoog risico op breuken.
- Teriparatide: Stimuleert botgroei, gebruikt bij ernstige osteoporose.
- Raloxifen: Bootst oestrogeeneffecten na om botten te beschermen, geschikt voor postmenopauzale vrouwen.
Bespreek met je arts welke medicatie het beste bij jouw situatie past, afhankelijk van de ernst van de osteoporose en andere factoren.
Bijdrage van Andere Paramedische Hulpverleners bij Osteoporose
Paramedische zorgverleners ondersteunen osteoporosepatiënten met gerichte hulp:
- Diëtist: Adviseert over calcium- en vitamine D-inname om botgezondheid te ondersteunen.
- Ergotherapeut: Helpt bij valpreventie en het aanpassen van de leefomgeving om fracturen te voorkomen.
- Podotherapeut: Zorgt voor voetondersteuning om de balans te verbeteren en vallen te voorkomen.
- Psycholoog: Biedt hulp bij het omgaan met angst voor vallen en de impact van botbreuken op de levenskwaliteit.